Tư vấn thực hiện đánh giá ban đầu về sinh kế cho người khuyết tật

ĐIỀU KHOẢN THAM CHIẾU

TƯ VẤN THỰC HIỆN ĐÁNH GIÁ BAN ĐẦU VỀ SINH KẾ

CHO NGƯỜI KHUYẾT TẬT

1. Thông tin chung

Viện Nghiên cứu phát triển cộng đồng (viết tắt là ACDC), được thành lập vào năm 2011, là một đơn vị nghiên cứu đồng thời là tổ chức của người khuyết tật tại Việt Nam, đã và đang làm việc với các cơ quan chính phủ, người khuyết tật cũng như các tổ chức của họ để bảo vệ quyền của người khuyết tật và đảm bảo sự hòa nhập xã hội của người khuyết tật (NKT) vào tất cả các lĩnh vực của cuộc sống. 

Năm 2019, Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Văn phòng Cơ quan thường trực Ban chỉ đạo Quốc gia Khắc phục hậu quả bom mìn và chất độc hóa học sau chiến tranh (Văn phòng 701), Trung tâm hành động Quốc gia khắc phục hậu quả chất độc hóa học và môi trường (NACCET) đã phối hợp xây dựng dự án “Hỗ trợ cải thiện chất lượng sống của người khuyết tật tại các tỉnh bị phun rải nặng chất da cam”. Dự án đã được Thủ tướng chính phủ ra quyết định phê duyệt Chủ trương đầu tư vào tháng 7/2021.  

Tại 3 tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Trị và Quảng Nam, Dự án  do Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe và Dân số (CCIHP) quản lý và được viết tắt là Dự án Hòa nhập 1. ACDC là một trong các đối tác triển khai các hoạt động của Dự án Hòa nhập 1 tại 10 huyện, thành phố của 3 tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Trị và Quảng Nam. Mục tiêu tổng thể của dự án là Cải thiện chất lượng sống cho người khuyết tật tại 3 tỉnh  giai đoạn 2023 - 2026 với 3 mục tiêu cụ thể: 

Mục tiêu 1: Mở rộng các dịch vụ hỗ trợ y tế và phục hồi chức năng (PHCN), cải thiện sức khoẻ và chất lượng cuộc sống của người khuyết tật; 

Mục tiêu 2: Mở rộng dịch vụ xã hội, tăng cường hỗ trợ hòa nhập và triển khai hỗ trợ trực tiếp giúp tăng cường chất lượng sống của người khuyết tật; 

Mục tiêu 3: Cải thiện chính sách, cải thiện thái độ công chúng, giảm thiểu các rào cản, đảm bảo hoà nhập xã hội của người khuyết tật.

Trong giai đoạn 2024 - 2025, dự án sẽ hỗ trợ về sinh kế thí điểm cho 45 hộ gia đình người khuyết tật. Dự án kỳ vọng có thể góp phần hỗ trợ người khuyết tật có thu nhập ổn định hơn, tạo dựng cuộc sống độc lập, giảm bớt sự phụ thuộc vào gia đình, và tự tin đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng. ACDC cần tuyển một tư vấn/nhóm tư vấn có chuyên môn, năng lực và kinh nghiệm để thực hiện đánh giá ban đầu về sinh kế cho người khuyết tật tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Trị và Quảng Nam.

2. Phạm vi công việc

1. 1.  Mục tiêu của đánh giá

2.1.1. Mục đích của đánh giá: Mô tả, phân tích, đánh giá ban đầu về thực trạng sinh kế của hộ gia đình NKT và tìm hiểu khả năng phát triển bền vững của một số mô hình. Trên cơ sở đó đề xuất triển khai các mô hình sinh kế cho hộ gia đình NKT giai đoạn 2024 - 2025.

2.1.2. Mục tiêu cụ thể      

1. Xác định kế hoạch, định hướng phát triển các hoạt động sản xuất kinh doanh tại các địa phương liên quan đến NKT/hộ gia đình NKT hiện nay. Tìm hiểu các mô hình sản xuất kinh doanh tại địa phương phù hợp với hộ gia đình NKT.
2. Mô tả, phân tích, đánh giá ban đầu về thực trạng, năng lực kỹ thuật, tài chính, kinh nghiệm và nhu cầu về sinh kế của hộ gia đình NKT; về những thuận lợi, khó khăn làm cơ sở cho việc phát triển các mô hình sản xuất và kinh doanh;
3. Đánh giá tiềm năng, thách thức của các mô hình sinh kế, các yếu tố ảnh hưởng đến mô hình sinh kế ở các lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, phi nông nghiệp, các ngành nghề liên quan để có thể hỗ trợ phát triển sinh kế cho NKT và hộ gia đình NKT;
4. Đề xuất các giải pháp và khuyến nghị phát triển sinh kế bền vững ở địa bàn dự án;
5. Đề xuất kế hoạch thực hiện mô hình sinh kế tương ứng với mỗi hộ gia đình NKT (bao gồm kế hoạch thực hiện mô hình sinh kế, các hỗ trợ được nhận và kết quả sau hỗ trợ).

2.2. Phương pháp và nội dung đánh giá

Đánh giá ban đầu về sinh kế cho người khuyết tật sẽ được thực hiện với nhiều phương pháp khác nhau dựa trên đề xuất và thống nhất giữa tư vấn/nhóm tư vấn và ACDC. Một số phương pháp thu thập thông tin dữ liệu được thực hiện, nhưng không giới hạn gồm:

• Nghiên cứu, thu thập thông tin tài liệu thứ cấp: Các tài liệu liên quan đến dự án, tài liệu về kế hoạch hỗ trợ NKT tại các địa phương, các các chính sách hỗ trợ dành cho NKT phát triển sinh kế, các định hướng hỗ trợ sinh kế cho người khuyết tật, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội tại mỗi địa phương,...
• Phỏng vấn sâu: Đối tượng phỏng vấn dự kiến bao gồm lãnh đạo/cán bộ Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh; Phòng Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn huyện/thị xã; Trung tâm giáo dục nghề nghiệp, Trung tâm Dịch vụ - Kỹ thuật nông nghiệp huyện/thị xã; Trạm Chăn nuôi – Thú y huyện/thị xã; Hội Người khuyết tật cấp tỉnh/huyện; Ủy ban Nhân dân cấp xã, Cơ sở sản xuất kinh doanh…
• Phỏng vấn hộ: Ít nhất135 hộ gia đình NKT tại 03 tỉnh triển khai dự án (tương ứng với 45 hộ/tỉnh) được đánh giá ban đầu về sinh kế.
• Thảo luận nhóm[1]: Thảo luận nhóm với các nhóm sinh kế, tổ hợp tác, các đơn vị cấp huyện, xã và thành viên 06 CLB PNKT tại 06 huyện/thành phố thuộc 03 tỉnh: Thừa Thiên Huế (huyện Phong Điền và thành phố Huế); Quảng Trị (Vĩnh Linh và Triệu Phong) và Quảng Nam (Thăng Bình và Duy Xuyên).

3. Thời gian, địa điểm và thành phần tham gia

4. Tiêu chí lựa chọn hộ gia đình NKT và lập kế hoạch sinh kế

5. Tiêu chí về hộ gia đình:

• Hộ gia đình NKT có nhu cầu, có khả năng lao động và có năng lực về tài chính/kỹ thuật và người khuyết tật có thể tham gia vào thực hiện một số hoạt động kế hoạch sản xuất và phát triển sinh kế của mình;
• Ưu tiên một số hộ gia đình NKT có khả năng đối ứng về nguồn lực tài chính, tư liệu sản xuất nhằm đảm bảo tính cam kết và bền vững của các mô hình sinh kế;
• Ưu tiên một số hộ gia đình có phụ nữ khuyết tật tham gia vào hoạt động phát triển sinh kế của hộ gia đình.

5. Tiêu chí về mô hình sinh kế:

• Ưu tiên các mô hình hộ gia đình NKT hoặc địa phương đã có kinh nghiệm;
• Có khả năng duy trì bền vững và nhân rộng mô hình tại địa phương;
• Có lợi ích về kinh tế và dễ dàng tiếp cận với thị trường;
• Có khả năng tiếp cận với các nguồn lực phù hợp ở địa phương (tín dụng, tập huấn và các nguồn lực khác);
• Ít gây tác động xấu đến môi trường;
• Phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương;
• Đa dạng hóa mô hình sinh kế, trong đó ưu tiên các mô hình phi nông nghiệp phù hợp với năng lực và trình độ của hộ gia đình và NKT.
• Đối với các mô hình sản xuất, ưu tiên nguồn nguyên liệu tại địa phương để phát triển sản xuất. Đặc biệt dân cư ở các vùng đệm khu vườn quốc gia, khu bảo tồn phải ưu tiên phát triển những lâm sản ngoài gỗ nhằm giảm thiểu lên tác động tài nguyên rừng, tài nguyên nước và đa dạng sinh học;
• Mô hình sinh kế cần phải khả thi, phù hợp với hộ gia đình NKT theo từng địa phương.

Lưu ý: Dựa trên kết quả khảo sát tư vấn có thể đề xuất tiêu chí lựa chọn hộ gia đình người khuyết tật, mô hình sinh kế phù hợp để bổ sung hoặc thay thế các tiêu chí lựa chọn dự kiến ở trên.