Cảm nhận và trải nghiệm của người dân về một số biện pháp ứng phó với đại dịch COVID-19 của các cấp chính quyền

Ngày 7/12/2021, tại Hà Nội, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) và Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong (MDRI) tổ chức buổi tọa đàm, công bố kết quả điều tra xã hội học: “Cảm nhận và trải nghiệm của người dân về một số biện pháp ứng phó với đại dịch COVID-19 của các cấp chính quyền: Kết quả khảo sát qua điện thoại vòng 2, năm 2021". Sự kiện nhận được hỗ trợ và sự đồng hành của Bộ Ngoại giao và Thương mại, Chính phủ Australia (DFAT).

.

Bà Nguyễn Thị Lan Anh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển cộng đồng (ACDC) phát biểu chia sẻ 

Bà Nguyễn Thị Lan Anh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển cộng đồng (ACDC) là một trong những diễn giả tham gia vào chuyên đề thảo luận “Hàm ý chính sách và gợi ý cách ứng phó với đại dịch trong thời gian tới” của chương trình.

Năm 2021 được đánh giá là chịu tác động của đại dịch trong năm 2021 nghiêm trọng hơn so với năm 2020. 68% người dân được hỏi tỏ ra rất lo lắng về tình hình sức khỏe cá nhân của họ và 76% người dân lo ngại về việc học tập của con cháu. Năm 2021, COVID-19 cũng tác động tiêu cực lên việc làm và thu nhập của người dân một cách rõ rệt hơn, với 77% người được hỏi cho biết thu nhập bị giảm, đặc biệt là đối với những người thuộc hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, lao động tự do phi nông nghiệp, lao động không có tay nghề, lao động làm việc trong các ngành dịch vụ và những người sống sinh sống tại các khu vực có thời gian thực hiện giãn cách xã hội kéo dài.

Bà Caitlin Wiesen, Trưởng Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam trình bày về tình hình phòng, chống dịch Covid-19 ở Việt Nam

Phát biểu tại tọa đàm, Trưởng Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam bà Caitlin Wiesen nhấn mạnh: “Kinh nghiệm của Việt Nam đã chứng minh cho thế giới thấy rằng, lòng tin và sự tín nhiệm của người dân là chìa khóa thành công trong công tác ứng phó với đại dịch COVID-19 của Chính phủ. Năm 2022 đang đến với những thách thức không thể lường trước, vì đại dịch vẫn tồn tại và đang bùng phát ở nhiều nơi trên thế giới. Nhưng với chiến dịch tiêm vaccine COVID-19 thần tốc ở Việt Nam trong những tháng gần đây, cùng với sự ủng hộ của người dân đối với việc đeo khẩu trang và các biện pháp ứng phó nhanh và linh hoạt của Chính phủ, tôi tin rằng Việt Nam sẽ vượt qua những thách thức của đại dịch và sớm phục hồi”.

Kết quả khảo sát đánh giá của người dân về các biện pháp ứng phó của các cấp chính quyền trong đợt dịch COVID-19 lần thứ tư cho thấy, đa số người trả lời vẫn đánh giá cao mức độ hiệu quả trong các ứng phó với COVID-19 của các cấp chính quyền, cho dù tỉ lệ này thấp hơn năm 2020. Có 84% số người được hỏi đánh giá tốt hoặc rất tốt việc ứng phó của Chính phủ Trung ương là tốt hoặc rất tốt và 89% đánh giá tốt hoặc rất tốt việc  ứng phó của chính quyền cấp tỉnh. Người dân thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ với hầu hết các biện pháp phòng, chống dịch, tuy rằng, một số biện pháp như đóng cửa chợ dân sinh và trường học lại ít được ủng hộ.

Về khả năng tiếp cận và hiệu quả của gói hỗ trợ 26 nghìn tỷ đồng của Chính phủ, cuộc khảo sát cho thấy, tỉ lệ người trả lời nhận tiền hỗ trợ còn thấp. Mức độ tiếp cận với gói hỗ trợ của người nghèo thấp hơn người giàu. Thông tin về gói hỗ trợ chưa được phổ biến, tuyên truyền một cách hiệu quả và đầy đủ tới các nhóm yếu thế. Người dân tộc thiểu số, người sinh sống tại nông thôn, người nghèo ít nghe đến gói hỗ trợ hơn những nhóm còn lại. Những người đã nhận được tiền hỗ trợ đánh giá cao tính kịp thời và đúng như quy định. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng thủ tục tiếp nhận là chưa đơn giản.

Quanh cảnh các quý vị đại biểu tham dự Tọa đàm trực tuyến tại UNDP

Trong khi đó, các dịch vụ hành chính công trực tuyến chưa được vận dụng trong đợt dịch thứ 4. Nhiều người phải nộp kết quả xét nghiệm COVID-19 mới được nhập viện khám, chữa bệnh. Một trong những vấn đề tồn tại mà Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính Công cấp tỉnh (PAPI) đã chỉ ra trong thập kỷ qua là hiệu quả hoạt động chưa tối ưu của các bệnh viện công cấp huyện, là cấp trọng yếu trong công tác ứng phó với những khủng hoảng sức khỏe cộng đồng.

Khảo sát cũng phản ánh lựa chọn và kỳ vọng của người dân trong ứng phó với COVID-19. Mặc dù phải chịu những tác động kinh tế tiêu cực, hầu hết những người được hỏi đều ưu tiên sức khỏe hơn kinh tế. Có tới 83% số người được hỏi đồng ý rằng: “ưu tiên cao nhất của Nhà nước hiện nay là cứu người khỏi COVID-19 cho dù phải hy sinh phát triển kinh tế””.

Khảo sát đưa ra một số gợi ý cho thời gian tới. Theo đó, cảm nhận và sự ủng hộ của người dân cần được các cấp chính quyền xem xét kỹ lưỡng khi thiết kế các chính sách, biện pháp ứng phó trong thời gian tới. Sự tin tưởng của người dân là động lực quan trọng quyết định mức độ hiệu quả trong việc ứng phó với đại dịch của các cấp chính quyền. Hay, cần tập trung triển khai gói hỗ trợ cho nhóm người nghèo, lao động không có tay nghề, lao động thời vụ, và người làm việc trong lĩnh vực du lịch và dịch vụ; đồng thời, hỗ trợ của cộng đồng và các tổ chức phi chính phủ, tổ chức xã hội và các nhóm/cá nhân từ thiện trong thời gian dịch bệnh hoặc các khủng hoảng tương tự cần được coi trọng và chính thức ghi nhận. Việc đơn giản hóa thủ tục tiếp nhận gói hỗ trợ sẽ giúp người dân nhận hỗ trợ kịp thời hơn.

Ngoài ra, các dịch vụ công trực tuyến cần được đánh giá lại và cải thiện nhằm đảm bảo tính thân thiện với người dùng, qua đó, khuyến khích người dân sử dụng các biện pháp không tiếp xúc trong quá trình làm việc với chính quyền.

Đại diện các tổ chức, cơ quan có thẩm quyền chia sẻ những vấn đề cần tháo gỡ và vướng mắc về chính sách hỗ trợ trong đại dịch Covid-19

Bà Cherie Russell, Tham tán Phát triển, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam chia sẻ: “Thông qua kết quả khảo sát này, chúng ta có cơ hội được lắng nghe tiếng nói và trải nghiệm của người dân Việt Nam. Nghiên cứu thực chứng này sẽ cung cấp thông tin cho các quyết định chính sách và xây dựng lòng tin hơn nữa trong cộng đồng đối với việc thực hiện các chính sách này”. Sử dụng phương pháp phỏng vấn qua điện thoại với sự hỗ trợ của máy tính (CATI), cuộc khảo sát qua điện thoại chuyên sâu này được thực hiện từ ngày 17/9 đến ngày 15/10/2021 với sự tham gia của 1.501 người dân được chọn ngẫu nhiên từ mẫu dân số năm 2019 của Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh Việt Nam (PAPI ). Mục đích của khảo sát là so sánh cảm nhận và trải nghiệm của người thường trú ở tất cả 63 tỉnh, thành vào năm 2021 với của cảm nhận và trải nghiệm của người dân ở năm 2020 để hiểu những thay đổi trước và trong khi đại dịch COVID-19.

Cũng trong chương trình, bà Nguyễn Thị Lan Anh – Viện trưởng ACDC đã chia sẻ một phần kết quả “Đánh giá nhanh lần thứ hai về Tác động Kinh tế - Xã hội của Covid-19 đối với người khuyết tật” do ACDC phối hợp với UNDP thực hiện, và dự kiến sẽ được công bố vào tháng 01/2022 tới đây. Bà cho biết: Trong năm 2021, 74% người khuyết tật được hỏi chia sẻ rằng đã bị giảm giờ làm, cao gấp 1,5 so với năm ngoái (năm 2020, tỉ lệ này là 49%). 57% người khuyết tật bị giảm thu nhập còn dưới 2 triệu/tháng, nguồn thu nhập chủ yếu còn lại là từ trợ cấp xã hội và trợ cấp từ gia đình. Dịch vụ y tế cũng trở nên khó tiếp cận hơn trong giai đoạn dịch bệnh, 46% người khuyết tật chia sẻ rằng dịch vụ chăm sóc sức khỏe hàng tháng của họ không được duy trì. Các vấn đề an sinh xã hội cho người khuyết tật cũng còn nhiều bất cập, chỉ có 20% người khuyết tật nhận được gói hỗ trợ từ chính phủ, 33% người khuyết tật nhận được các sản phẩm bảo vệ sức khỏe nhưng là từ các tổ chức xã hội.

Nhận xét chung về khảo sát, Tiến sĩ Phùng Đức Tùng, Chủ tịch, Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong, cho biết: “Đây là cuộc khảo sát rất kịp thời và quan trọng, cung cấp bức tranh rõ ràng về trải nghiệm, mối quan tâm chính của các hộ gia đình trong thời gian giãn cách xã hội và hiệu quả của các can thiệp và chính sách của chính phủ. Kết quả khảo sát là hướng dẫn cho việc thiết kế những can thiệp và chính sách tốt hơn cho các đại dịch trong tương lai”./.